نقدینگی چیست و چرا مهم است؟

جریان نقدینگی چیست؟

در این مطلب می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که جریان نقدینگی چیست؟ در واقع جریان نقدینگی (Cash flow) به ورود و خروج پول در یک تجارت، کسب و کار، پروژه و دیگر موارد گفته می‌‌شود و معمولا در یک دوره زمانی محدود (به عنوان مثال یک ماهه) محاسبه می‌‌گردد. وضعیت جریان نقدینگی نشان می‌‌دهد که یک نقدینگی چیست و چرا مهم است؟ شرکت چگونه سرمایه خود را هزینه می‌کند و این سرمایه از کجا به شرکت وارد می‌‌شود. شرکت‌ها از این موضوع برای تجزیه و تحلیل وضعیت مالی خود و آمادگی برای آینده استفاده می‌کنند، چرا که نمایانگر کلیه مبالغی است که یک شرکت از طریق فعالیت‌های تجاری و منابع سرمایه‌ گذاری خود به دست می‌آورد و همچنین هزینه ای است که برای فعالیت‌های کسب ‌و کار و یا سرمایه‌ گذاری در یک بازه مشخص پرداخت ‌شده است. در این مطلب بیشتر در این باره و همچنین انواع نقدینگی توضیح خواهیم داد.

اهمیت جریان نقدینگی چیست؟

جریان نقدینگی پولی است که در حال ورود و خروج در کسب و کار، تجارت و یا پروژه شماست. یکی از منابع مهم پروژه که در روند اجرایی آن تاثیر زیادی دارد، پول است. کمبود نقدینگی از جمله عواملی است که در طول اجرای یک پروژه می‌تواند منجر به کاهش روند اجرایی پروژه ‌شود. یکی از مهم ترین دلایل شکست شرکت‌ها، کمبود نقدینگی و تمام شدن پول است. این موضوع به ویژه در شرکت‌های کوچک و استارت آپ‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و در موارد زیادی دلیل اصلی عدم موفقیت آن‌ها محسوب می‌شود.

جریان نقدینگی مقدار پول نقد و غیر نقدی است که وارد یک سیستم شده یا از آن خارج می‌‌شود. این موضوع که روزانه چقدر درآمد و چقدر هزینه دارید و یا اینکه طی یک دوره کوتاه مدت زمانی (به عنوان مثال یک ماهه) چه مقدار پول به حساب کسب‌ و کار شما وارد شده و چقدر از آن خرج می‌‌شود، مثال‌های ساده‌ای از جریان نقدینگی هستند.

می‌توان گفت که جریان نقدینگی یک نوع بازی با پول است. افرادی که هوش مالی خوبی دارند، متوجه شده‌اند که امروزه قواعد این بازی تغییر کرده است. اگر در گذشته، پس انداز کردن اهمیت زیادی داشت، اکنون سرمایه‌ گذاری و ایجاد جریان وجه نقد اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

از این رو، کسب مهارت در مدیریت جریان نقدینگی یکی از مهم ترین مباحثی است که لازم است برای افزایش دانش خود در زمینه مالی یاد بگیرید. از این مهارت می‌‌توانید در مدیریت کسب ‌و کارتان، به ویژه کسب‌ و‌ کارهای پر ریسک، بهره ببرید یا در ساده‌ترین حالت در امور مالی شخصی خود از آن استفاده کنید.

عدم کنترل جریان نقدینگی عامل شکست کسب و کارها!

پول برای بیزنس مثل خون برای بدن آدم است، برای همین عامل شکست بسیاری از کسب و کارها جریان نقدینگی است. این عامل می‌تواند در نقش‌های گوناگونی برای مدیران یک کسب و کار نمایان شود.

گاهی عدم کنترل جریان نقدینگی، گاهی عدم برآورد صحیح از جریان وجوه نقد آینده، کسری بودجه در مواقع بحرانی و غیره از جمله چهره‌های جریان نقدینگی است.

نقدینگی چیست ؟

نقدینگی معیاری است که نشان می‌دهد چقدر می‌توانید به آسانی یک دارایی را به پول نقد یا دارایی دیگر تبدیل کنید. ممکن است کمیاب‌ترین و با ارزش‌ترین کتاب قدیمی را در کوله پشتی خود داشته باشید، اما اگر در جزیره‌ای دورافتاده تنها باشید، پیدا کردن خریدار دشوار خواهد بود.

مقدمه

راهی خوب برای سنجش سلامت بازار چیست؟ می توانید به حجم معاملات، نوسانات یا سایر شاخص‌های فنی نگاه کنید. با این حال، یک عامل بسیار مهم وجود دارد – نقدینگی. اگر بازار نقدینگی نداشته باشد، انجام معاملات بدون تأثیر قابل توجهی بر قیمت می‌تواند بسیار دشوار باشد. در ادامه به چیستی و اهمیت نقدینگی می‌پردازیم.

نقدینگی چیست؟

نقدینگی معیاری است برای سهولت تبدیل یک دارایی به دارایی دیگر بدون تأثیر بر قیمت آن. به زبان ساده، نقدینگی توصیف می‌کند که یک دارایی چقدر سریع و آسان می‌تواند خریده یا فروخته شود.

از این رو، نقدینگی خوب به این معناست که یک دارایی را می‌توان به سرعت و به راحتی خرید یا فروخت بدون اینکه تأثیر زیادی بر قیمت آن داشته باشد. برعکس، نقدینگی بد یا کم به این معنی است که یک دارایی را نمی‌توان به سرعت خرید یا فروخت. یا اگر بتوان خرید یا فروخت، معامله تاثیر بسزایی در قیمت آن دارایی خواهد داشت.

پول نقد (یا معادل‌های نقدی) را می توان نقدشونده ترین دارایی در نظر گرفت زیرا به راحتی می‌توان آن را به دارایی‌های دیگر تبدیل کرد. یک دارایی مشابه در دنیای رمزارزها استیبل‌کوین است.

در حالی که استیبل‌کوین‌ها و ارزهای دیجیتال هنوز بخشی از استانداردهای پرداخت‌های روزمره نیستند، اما تا زمانی که به طور گسترده مورد پذیرش قرار گیرند، تنها مسئله زمان است. در هر صورت، بخش عمده‌ای از حجم بازار ارزهای دیجیتال در حال حاضر در استیبل‌کوین‌ها صورت می‌گیرد و آنها را بسیار نقدشونده می‌کند.

از سوی دیگر، املاک و مستغلات، اتومبیل‌های خارق‌العاده یا اقلام کمیاب ممکن است نسبتاً غیرنقدی در نظر گرفته شوند، زیرا خرید یا فروش آنها لزوماً کار آسانی نیست. ممکن است یک اثر نادر در اختیار داشته باشید، اما پیدا کردن یک خریدار مشتاق با قیمتی که شما آن را در بازار منصفانه می‌دانید احتمالا دشوار است.

همچنین، فرض کنید می‌خواهید یک ماشین با اثر خود بخرید. تقریباً غیرممکن است که کسی را پیدا کنید که دقیقاً ماشین مورد نظر شما را بفروشد و بخواهد آن را با اثر شما عوض کند. اینجاست که پول نقد مفید است.

دارایی‌های ملموس عموماً نقدشوندگی کمتری نسبت به دارایی‌های دیجیتال دارند، زیرا … خب، ملموس هستند. هزینه‎های اضافی نیز در این امر وجود دارد، و ممکن است انجام معامله کمی زمان ببرد.

در مفهوم مرسوم، دو نوع نقدینگی وجود دارد – نقدینگی حسابداری و نقدینگی بازار.

نقدینگی حسابداری چیست؟

نقدینگی حسابداری اصطلاحی است که بیشتر در زمینه مشاغل و ترازنامه آن‌ها استفاده می‌شود و اشاره به سهولتی دارد که یک شرکت می‌تواند بدهی‌های کوتاه مدت و بدهی‌های جاری خود را با دارایی‌های جاری و گردش مالی خود پرداخت کند. به این ترتیب، نقدینگی حسابداری ارتباط مستقیمی با سلامت مالی یک شرکت دارد.

نقدینگی بازار چیست؟

نقدینگی بازار میزانی است که بازار اجازه می‌دهد دارایی‌ها با قیمت‌های منصفانه خرید و فروش شوند. این قیمت‌ها نزدیک‌ترین قیمت به ارزش حقیقی دارایی‌ها هستند. در این مورد، ارزش حقیقی به این معنی است که کمترین قیمتی که فروشنده مایل به فروش است، نقدینگی چیست و چرا مهم است؟ نزدیک به بالاترین قیمتی است که خریدار مایل به خرید است. به تفاوت بین این دو مقدار، اختلاف قيمت خريد و فروش می‌گویند.

چرا نقدینگی مهم است؟

از آنجایی که رمزارزها، دارایی دیجیتال هستند، باید کاملاً نقدشونده باشند، درست است؟ خب، نه کاملا. برخی از دارایی‌های رمزنگاری شده دارای نقدینگی بسیار بهتری نسبت به سایرین هستند.

برخی از بازارها تنها چند هزار دلار حجم معاملات در روز خواهند داشت، در حالی که برخی دیگر میلیاردها دلار خواهند داشت. نقدینگی مشکلی برای رمزارزهایی مانند بیت‌کوین یا اتریوم نیست، اما بسیاری از کوین‎های دیگر با کمبود قابل توجه نقدینگی در بازارهای خود مواجه هستند.

این امر به ویژه در مورد معامله آلت‌کوین‌ها بسیار مهم است. اگر موقعیتی را در یک کوین غیرنقدینه ایجاد کنید، ممکن است نتوانید با قیمت دلخواه خود از آن خارج شوید. به همین دلیل است که به طور کلی معامله دارایی با نقدینگی بالاتر ایده بهتری است.

نقدینگی همچنین می‌تواند تحت شرایط مختلف بازار به شدت تغییر کند.

نقدینگی یک عامل مهم در بررسی بازارهای مالی است. به طور کلی، معامله در بازارهایی که نقدینگی بالایی دارند، مطلوب است، زیرا می توانید با سهولت نسبی به موقعیت‌ها ورود کنید یا از آن‌ها خارج شوید.

گزارش نقدینگی چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

کارشناس اقتصاد مسکن آقای فلانی! ساختار اقتصادی ایران را به اسب مرده تشبیه کرد! چرا که نیاز مالی برای احداث بعضی از طرح های مسکن را بیش از نقدینگی موجود در کشور می‌داند. و سخنگوی دولت اظهار کرد: یکی از راههای اصلی برای کنترل افزایش قیمت و تورم در سال جاری، مهار نقدینگی است. نقدینگی در بازار، نقدینگی در بورس… بله! نقدینگی…
بی شک شما هم مثل من، بارها واژه نقدینگی را در خبرها دیده یا شنیده اید. اما واقعا چقدر معنا و مفهوم نقدینگی، یا کاربرد آن را درک کرده‌ایم؟ تا چه اندازه تاثیر آن را بر بیکاری، تولید و تورم متوجه شده‌ایم؟
با ما همراه باشید، تا کمی حول این واژه پرکاربرد در حسابداری صحبت کنیم.

نقدینگی چیست؟

در اصطلاح به میزان سهولت تبدیل یک دارایی به پول نقد، نقدینگی یا Liquidity گفته می‌شود.
می‌توان گفت: نقدینگی مبلغی است که برای پرداخت بدهی، سرمایه گذاری یا دریافت خدمات بلافاصله در دسترس باشد.
اسکناس‌هایی که ما برای خرید روزانه به همراه داریم، نقدترین دارایی‌هایمان محسوب می‌شوند. هرچه یک دارایی سریع‌تر و بدون تغییر بسیار در ارزش ، به پول نقد تبدیل شود، نقدینگی آن بیشتر است. یعنی درجه نقدشوندگی دارایی های مختلف، میزان نقدینگی آنها را نشان می‌دهد.
مثلا با این اوصاف می‌شود گفت: به جمع پول و شبه پول در اقتصاد، «نقدینگی» می‌گویند.

نقدینگی در حسابداری یا Accounting liquidity

نقدینگی در حسابداری، توانایی یک شرکت یا فرد، در انجام تعهدات مالی از جمله وام یا بدهی ها را بیان می‌کند. در واقع، میزان پول آماده‌ای که در اختیار دارند را نشان می‌دهد. و بررسی می کند که این مجموعه یا شرکت، توانایی پرداخت بدهی‌های خود را در موعد مقرر دارد یا خیر؟!
در حسابداری ، نقدینگی، جزو دارایی ‌ها محسوب می‌شود. و بر این اساس، در طرف راست ترازنامه حسابداری قرار می‌گیرد.

گزارش نقدینگی چیست؟

گزارش نقدینگی، در واقع همان موجودی نقد و بانک می‌باشد، که به صورت روزانه تهیه می‌شود. طبق این گزارش، مدیرعامل شرکت، هر روز در جریان میزان موجودی نقدینگی بانک‌ها در شرکت قرار می‌گیرد.
فرض کنید، ما یک شرکت با ١٠ حساب بانکی داشته باشیم. در این شرکت، مانده حساب هر کدام از بانک‌ها یک مقدار عددی مشخص بوده و جمع مانده آنها ۳ میلیارد تومان است. مثلا تعیین کند که کدام بدهی‌ها باید پرداخت شوند؟ تا چه زمانی و چقدر موجودی داریم؟و غیره…
همچنین، گزارش نقدینگی در تصمیم‌گیری فعالیت‌های آینده مانند استخدام‌کارمند، خرید کسب و کار جدید و مواردی از این دست، به شرکت کمک می‌کند.

سیپا مشاور اینجاست، تا پاسخگوی ابهامات احتمالی شما در این زمینه باشد.

نقدینگی مثبت و منفی

هرچه نقدینگی یک شخص یا شرکت بیشتر باشد، می‌توان گفت وضعیت مالی آن شخص یا کسب و کار بهتر است. بر این اساس، نقدینگی به دو نوع مثبت و منفی تقسیم می‌شود.

نقدینگی مثبت (افزایش نقدینگی)

یعنی کسب و کار شما برای ادامه انجام فعالیت و پرداخت وام ها به اندازه کافی پول دارد. افزایش نقدینگی معمولا ناشی از دریافت تسهیلات یا وصول مطالبات می‌باشد. نقدینگی مثبت، علاوه بر اینکه شرکت را سرپا نگه می‌دارد، به سازمان کمک می‌کند تا برای هزینه‌ها و تغییرات موقعیت‌های اقتصادی آماده باشد.

نقدینگی منفی( کاهش نقدینگی)

نقطه مقابل نقدینگی مثبت، نقدینگی منفی است. که باعث کاهش قدرت شرکت یا شخص، برای پیشرفت و تغییر موقعیت‌های اقتصادی می‌شود. به این معنی که شما بیش از فروش تان خرج می‌کنید و حتی ممکن است برای پرداخت وام، مجبور شوید مبلغی را از دیگران قرض کنید!
کاهش نقدینگی، ناشی ازهزینه‌هایی است که ازحساب های مالی برداشت می‌شوند.

انواع نقدینگی

در یک گزارش تحلیلی مالی، ممکن است انواع نقدینگی مشاهده ‌شود، از جمله:

با استفاده از تنزیل یک جریان نقدی، ارزش یک کسب و کار را نشان می‌دهند.

وضعیت یک شرکت در پرداخت تعهدات مالی را بیان می‌کند.

در این قسمت درآمد شخص یا شرکت، پس از کسرمبلغ مالیات، تقسیم بر سهام موجود می‌شود.

• نرخ تبدیل پول نقد

این نرخ فاصله زمانی پرداخت هزینه اقلام توسط شرکت و دریافت آن از مشتری را نشان می‌دهد.

• نقدینگی فعالیت‌های اجرایی

این نوع از نقدینگی، فقط هزینه حاصل از فعالیت‌های اصلی شرکت را بیان می‌کند و درآمد سرمایه‌ گذاری را شامل نمی‌شود.

مشخص کننده مقدار مبلغی است که شرکت، برای جبران کسری به آن نیاز دارد.

برای پرداخت سود سهام به سرمایه داران، از این نوع جریان نقدینگی استفاده می‌شود.

• هزینه‌های سرمایه گذاری

مشخص کننده گردش مالی مورد نیاز، برای سرمایه گذاری مجدد روی کسب و کارتان می‌باشد.

• نقدینگی مستقل سرمایه داری

بیان کننده تفاوت گردش مالی هزینه‌های سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های اجرایی است.

• نقدینگی مستقل شرکت

این پارامتر برای ارزش گذاری شرکت استفاده می‌شود، با فرض اینکه این شرکت هیچ وامی ندارد!

• تغییرات نقدینگی خالص

تفاوت گردش مالی، طی یک دوره حسابداری با دوره دیگر را نشان می‌دهد.

تعریف جریان نقدینگی + اهمیت

جریان نقدینگی یا Cash flow، ورود و خروج پول در یک کسب و کار، پروژه، تجارت و این گونه موارد را در یک دوره زمانی کوتاه (مثلاً یک ماهه) محاسبه می‌کند.
وضعیت جریان نقدینگی بیان می‌کند که، یک شرکت سرمایه خود را چگونه هزینه می‌کند؟ و یا سرمایه شرکت از کجا وارد می‌شود؟
شرکت‌ها از نتایج به دست آمده‌ی جریان نقدینگی، برای تجزیه و تحلیل وضعیت مالی خود و آمادگی برای آینده کاریشان استفاده می‌کنند. چرا که جریان نقدینگی نشان دهنده همه مبالغی است که شرکت از طریق منابع سرمایه‌گذاری فعالیت‌های تجاری به دست آورده است.
همچنین بیان کننده هزینه ای است که در یک بازه مشخص برای فعالیت های کسب و کار یا سرمایه گذاری پرداخت شده است.

صورت حساب گردش جریان وجوه نقد

در صورت‌های مالی مفهومی داریم با عنوان «گردش وجوه نقد» که یکی از اجزای تشکیل ‌دهنده صورت‌های مالی است. همانطور که در تعریف جریان نقدینگی هم اشاره کردیم، این صورت حساب نیز ورودی و خروجی‌های شرکت که به صورت نقدی واریز یا برداشت شده‌اند را، در طول دوره با اهمیتِ یک ساله، نشان می‌دهد.

انواع نقدینگی چیست و چرا مهم است؟ صورت گردش جریان وجوه نقد

آیتم‌های این گزارش، بر اساس آنچه که سازمان حسابرسی در صورت مالی نمونه تعیین می‌کند، مشخص و به همان ترتیب قرار می‌گیرند.صورت گردش جریان وجوه نقد، بر حسب فعالیت های شرکت به چند دسته تقسیم می‌شود.

• جریان ‌های نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی
• جریان ‌های نقدی ناشی از فعالیت ‌های سرمایه ‌گذاری
• جریان ‌های نقدی ناشی از فعالیت‌ های تامین مالی

تورم چیست؟ تورم یا Inflation

از نظر اقتصادی، افزایش سطح عمومی قیمت ها در یک بازه زمانی معین «تورم» نام دارد. افزایش بی‌رویه قیمت کالاها و خدمات، بدون پشتوانه و برنامه‌ریزی، باعث ایجاد تورم می‌شود. تورم باعث کاهش قدرت خرید جامعه می‌شود. اما چگونه؟! به وسیله بر هم زدن تعادل بین تقاضای محصولات با نقدینگی موجود در جامعه، برای خرید آن محصولات.
زمانی که فاصله میان قیمت واقعی کالاها با قیمت فروش زیاد شود، اصطلاحا می‌گویند بازار متورم شده است. و هرچه این فاصله بیشتر باشد، نرخ تورم در جامعه بیشتر خواهد شد.

سخن پایانی

در این مقاله، گزارش نقدینگی و اهمیت آن را شرح دادیم. انواع نقدینگی را در حسابداری بیان کردیم و حتی گریزی مختصر داشتیم به صورت حساب گردش وجوه نقد و تعریف تورم. سعی کردیم با بیانی ساده به تعریف مفهوم نقدینگی و جریان نقدینگی بپردازیم. گفتیم هر چه نقدینگی بیشتر باشد، انجام تعهدات مالی برای یک شرکت یا شخص حقیقی، آسانتر خواهد شد.
شما باید بدانید که نقدینگی، یک سرمایه گذاری بسیار مهم و خاص است. زیرا نشان‌دهنده سطح عرضه و تقاضای اوراق بهادار یا دارایی شرکت شماست. همین طور بیان می‌کند که شما در صورت لزوم می‌توانید کدام دارایی را راحت تر فروخته و به سرعت به پول نقد تبدیل کنید.

اگر در این زمینه‌ها با سوالی مواجه هستید، مشاوران حرفه‌ای سیپا مشاور برای پاسخگویی آماده هستند. با ما تماس بگیرید یا پیام ارسال کنید.
دوستتان داریم!

بازار پول چیست؟

بازار مالی در اقتصاد یک کشور از اهمیت زیادی برخودار است و هرچقدر چرخه عمر یک اقتصاد به سمت بلوغ و تکامل پیش می‌رود، پیچیدگی ابزارهای مورد استفاده در بازار مالی آن نیز بیشتر می‌شود. همانطور که در مقاله “ بازار مالی چیست و انواع آن کدام است؟ ” عنوان شد، بازار پول یا Money Market بخشی از بازار مالی است که به نقدینگی چیست و چرا مهم است؟ علت سهم زیاد آن در تامین نقدینگی در کوتاه مدت از اهمیت زیادی برخوردار است و بنابراین شناخت این بازار به همراه ابزارهایی که در آن معامله می‌شود، آگاهی به ریسک‌ها و فرصت‌های مربوط به آن در درک ما از اقتصاد کمک شایانی خواهد کرد. در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد که تعریف بازار پول چیست؟ دلیل نام گذاری "بازار پول" چیست؟ چرا بازارپول مهم است؟ چند نمونه از ابزارهای بازار پول چیست؟ و چه کسی از بازار پول استفاده می کند؟

بازار پول چیست؟

اگر بازار مالی را از نظر سررسید ابزارهای مورد معامله تقسیم بندی کنیم، بازار پول و بازار سرمایه دو شاخه از بازار مالی خواهند بود. در بازار سرمایه اوراق و دارایی‌های مالی بلندمدت (با سررسید بیشتر از یک سال) معامله می‌شوند. بازار پول اما جهت معاملات اوراق با سررسید کوتاه مدت و زیر یک سال است.
طبق تعاریف کتب مالی بازار پول بازاری است که در آن پول و اوراق با نقدشوندگی بالا معامله می‌شود که سررسید کمتر از یک سال دارند. در بازار پول معاملاتی مبتنی بر اوراق بدهی با سررسید کوتاه مدت و به صورت عمده و کلان شکل می‌گیرند که طرفین این معاملات موسسات و سایر معامله گران هستند.

هدف از بازار پول چیست؟

این بازار جهت تامین مالی آن بخش از اقتصاد که نیازمند نقدینگی است ایجاد شده است و تسهیل کننده وام دهی به صورت کوتاه مدت (از چند روز تا حدود یک سال) است. شاخصه اصلی نقدینگی چیست و چرا مهم است؟ و مهم بازار پول ریسک بسیار کم آن است که متعاقبا سود مورد انتظار کمتری نیز خواهد داشت. این بازار مانند سایر بازارها از ارکان و نهادهایی تشکیل شده است و ابزارهایی نیز در آن داد و ستد می‌شود که شناخت آن‌ها ما را در درک بازار پول کمک خواهد کرد.
بازار پول در سطح جهان ابزارهای متنوع و متفاوتی دارند که می‌توان از گواهی سپرده‌ها، اوراق تجاری، گواهی‌های پذیرش بانکی و اسناد خزانه نام برد. در ایران اما تمام این ابزارها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد که در ادامه از مهم‌ترین ابزارهای بازار پول نام می‌بریم و هر کدام را به طور مفصل توضیح خواهیم داد.

ابزارهای بازار پول

هر بازاری دارای ارکانی است که شامل نهاد‌ها و ابزارهای مورد معامله نقدینگی چیست و چرا مهم است؟ در آن بازار است. ابزارها طراحی شده اند تا هر گونه نیازی را پوشش دهند و بنابراین ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند. این ابزارها شامل موارد زیر هستند:

اسناد خزانه

شاید بتوان گفت اسناد خزانه از شناخته شده ترین ابزارهای بازار پول در ایران است. اسناد خزانه (treasury notes) اوراق بهادار کوتاه مدتی هستند که بانک مرکزی به نمایندگی از دولت آن را منتشر می‌کند. در واقع ناشر اصلی اسناد خزانه که در ایران آن را با نام "اخزا" می‌شناسند همان دولت است. به همین دلیل ریسک نکول (عدم پرداخت اصل و فرع ارزش اسمی) در آن نزدیک به صفر است و به اصطلاح بدون ریسک (risk free) هستند. به همین علت بازدهی این اوراق از نقدینگی چیست و چرا مهم است؟ سایر دارایی ها کمتر است.
سررسید این اوراق سه ماه، شش ماه و حتی یک ساله است. این اوراق پرداخت سود به صورت دوره ای ندارند و در زمان انتشار به کسر (مبلغی کمتر از ارزش اسمی) فروخته می‌شوند و در تاریخ سررسید مبلغ اسمی به دارنده این اوراق پرداخت می‌شود. موسسات و شرکت های سرمایه گذاری خریداران اسناد خزانه هستند.

با این وجود اشخاص حقیقی نیز می‌توانند از بازدهی بدون ریسک این اوراق بهره مند شوند. صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت و صندوق های سرمایه گذاری مختلط از این دسته اوراق کم ریسک در دارایی های خود استفاده می‌کنند. هر چند به نظر می‌رسد بازار سرمایه بازاری پررسیک باشد اما با طراحی صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر اوراق درآمد ثابت این ریسک برای سرمایه گذاران به صفر رسیده است. برای آشنایی با روش سرمایه گذاری کم ریسک در بازار سرمایه کلیک کنید.

گواهی پذیرش بانکی

گواهی پذیرش بانکی (BA – Banker’s Acceptance)از دیگر اوراق بازار پول است. گواهی پذیرش بانکی به حواله یا برات مدت داری گفته می‌شود که یک شرکت تجاری در وجه بانک صادر می‌کند و بانک پس از تایید در اختیار مشتری قرار می‌دهد. در موعد مقرر نیز مشتری در صورتیکه شرایط دریافت را داشته باشد، بانک دستور پرداخت مبلغ معین را می‌دهد.
این اوراق یکی از مهم ترین و قدیمی ترین ابزار بازار پول هستند که برای تسهیل مبادلات بین المللی ایجاد شدند. برای روشن شدن بهتر موضوع فرض کنید دو شرکت در حال خرید و فروش کالایی هستند. فروشنده کالا جهت اطمینان از واریز مبلغ از سوی خریدار تمایل دارند کالا را پس از پرداخت وجه ارسال کند و خریدار نیز پرداخت وجه را منوط به دریافت کالا می‌داند. در چنین شرایطی عملا معاملات صورت نمی‌گیرد بنابراین اوراق گواهی پذیرش بانکی بوجود آمدند. بدین صورت که شرکت تجاری خریدار یک حواله در وجه بانک صادر می‌کند و در آن قید می‌شود که در تاریخ معین در صورتیکه کالا از انبار گمرک الف ترخیص و دریافت شد وجه حواله به حساب مشتری یا بانک مربوطه در کشور دیگر پرداخت شود. بانک پذیرنده حواله نیز با توجه به اعتبار خریدار که نزد وی صاحب حساب می‌باشد، اقدام به پذیرفتن گواهی پذیرش بانکی می‌نماید و بدین ترتیب خود را مسئول پرداخت به فروشنده کالا (ارسال کننده کالا یا دارنده گواهی پذیرش بانکی) می‌کند. بدین ترتیب مبادلات بین المللی با کمترین ریسک میسر می‌شود.
این گواهی‌ها همچنین از ابزارهایی هستند که در بازار ثانویه قابل انتقال هستند و مورد تنزیل قرار می‌گیرند و هرچند بیشتر در مبادلات بین المللی استفاده می‌شوند اما در داخل یک کشور نیز بسیار مورد توجه و معامله قرار می‌گیرند. علاوه بر صادرکنندگان و دارندگان گواهی پذیرش بانکی، بانکهای پذیرنده نیز از منافع این اوراق بهره مند می‌شوند. به این ترتیب که بانک بدون استفاده از ظرفیت‌های خلق اعتباری‌اش، قادر به حمایت از نیازهای اعتباری مشتریان خود خواهد بود.

اوراق تجاری

علاوه بر دولت‌ها شرکت های خصوصی نیز اقدام به انتشار اوراق بهادار در بازار پول می‌کنند. شرکت هایی که در کوتاه مدت نیز به وجه نقد دارند از طریق بازار پول اوراقی بدهی کوتاه مدتی منتشر می‌کنند. اوراق تجاری (CP – Commercial paper)یک ابزار بدهی کوتاه مدت است با سررسید کمتر از 270 روز که توسط شرکت‌های مالی و موسسات غیرمالی منتشر می‌شود. هر چند این اوراق کوتاه مدت محسوب می‌شوند اما با تسویه اوراق منقضی شده و انتشار اوراق جدید شرکت‌ها می‌توانند در بلندمدت نیز تامین مالی کنند. ریسک این اوراق از اوراق منتشر شده توسط دولت بیشتر است.

گواهی سپرده

گواهی سپرده یا Certificates of Deposit (CDs) سندی است که در ازای دریافت مبلغ مشخصی وجه نقد به اشخاص داده می‌شود و نشان دهنده مالکیت فرد بر اصل و بهره هایی است که در آینده پرداخت خواهد شد. گواهی‌های سپرده عموما توسط بانک‌ها منتشر می‌شود اما سایر موسسات سپرده پذیر نیز می‌توانند این نوع اوراق را منتشر کنند.
گواهی‌های سپرده دارای مبلغ اسمی، تاریخ سررسید و همچنین نرخ بهره مشخصی هستند. مبلغ اصل سپرده و سود آن توسط بانک تضمین می‌شود و از این نظر ریسک بسیار کمی برای دارنده این نوع گواهی دارد. سررسید در گواهی‌های سپرده متفاوت است و هرچند که این نوع اوراق کوتاه مدت هستند اما گواهی سپرده هایی با سررسید های بیشتر از یک سال (پنج یا ده سال) نیز منتشر می‌شوند.
با این حال اغلب گواهی سپرده‌ها با سررسیدهای سه ماهه، شش ماهه و یک ساله هستند. سود پرداختی به دارندگان گواهی به صورت دوره ای در بازه های ماهانه یا سه ماهه و گاهی شش ماهه است که با ارائه کوپن‌های گواهی سپرده صورت می‌گیرد. مسلما هر چه مدت زمان سررسید گواهی سپرده بیشتر باشد نرخ بهره ای که به آن تعلق خواهد گرفت به علت ارزش زمانی پول بیشتر خواهد بود، چرا که دارنده گواهی می‌بایست مدت زمان بیشتری از اصل سپرده خود چشم پوشی کند.
برای برطرف نمودن ریسک دسترسی به اصل سرمایه توسط دارنده اوراق، گواهی سپرده هایی با قابلیت معامله طراحی شدند بنابراین از این نظر گواهی سپرده ها به دو دسته قابل معامله (قابل انتقال) و غیرقابل معامله (غیرقابل انتقال) تقسیم می‌شوند. گواهی سپرده های قابل معامله در بازارهای ثانویه بین خریداران و فروشندگان معامله می‌شوند و بنابراین مزیت دسترسی به اصل سپرده را برای دارندگان خود دارند.
گواهی سپرده های غیرقابل معامله (یا غیرقابل انتقال) هرچند در بازارهای ثانویه قابلیت داد و ستد را ندارند اما دارندگان اوراق با مراجعه به موسسه سپرده پذیر و تحمل جریمه که به آن نرخ شکست گفته می‌شود، می‌توانند سپرده خود را برداشت نمایند.

قرارداد بازخرید

قرارداد بازخرید repurchase agreement (repo) از جمله ابزار تامین مالی بسیار کوتاه مدت هستند. این اوراق به اصطلاح در بازار پول وام دهی یک شبه (overnight) معامله می‌شود. این اوراق به مشتریان آن فروخته می‌شود و مقرر می‌شود تا در زمان معین و به قیمت مشخص اوراق فروخته شده توسط ناشر آن بازخرید شود.

نهاد‌های بازار پول

نهادهای بازار پول آن دسته از واسطه‌های مالی هستند که میان خریداران و ناشران اوراق بازار پول ارتباط برقرار می‌کنند که شامل موارد زیر هستند:

بانک مرکزی

بانک مرکزی نهادی است که کنترل سیستم پولی و نظارت بر آن را برعهده دارد بنابراین عرضه پول و اعتبار را تحت کنترل خود دارد. بانک مرکزی با اتخاذ تدابیر و ایجاد زیرساخت لازم در عرضه پول نقش دارد. نرخ بهره یکی از ابزارهایی است که بانک مرکزی با ایجاد تغییر در آن بر عرضه پول تاثیر می‌گذارد که بخشی از سیاست های پولی بانک مرکزی است. همچنین عملیات بازار باز یا بازار آزاد نیز از جمله ابزار دیگری است که بانک مرکزی بر آن تاثیر می‌گذارد.

بانک‌های تجاری

بانک‌های تجاری نقشی مهم در سیستم بانکی هر کشوری دارند. بیشترین عملیات مربوط به انتشار، بازخرید و تسویه اوراق بازار پول به شبکه بانکی برمی‌گردد.

واسطه‌های مالی غیربانکی

علاوه بر بانک های تجاری، واسطه های مالی غیر بانکی نیز وجود دارند که وجوه کوتاه مدتی را به وام گیرندگان در بازار پول وام می دهند.

بازار پول در مقابل بازار سرمایه

همانطور که گفته شد اولین وجه تمایز بازار پول و سرمایه سررسید ابزارهای مورد استفاده در این دو بازار است. به بیانی دقیق تر در بازار پول اوراقی با سررسید یک سال و یا کمتر معامله می‎‌شوند که نقدشوندگی بالایی دارند اما در بازار سرمایه ابزارهایی با سررسید بیشتر از یک سال معامله می‌شود.
علاوه بر این، در بازار پول اوراق بدهی معامله می‌شود و سرمایه گذار تنها بر روی اصل و سود مبالغ سپرده خود حق مالکیت دارد نه بیشتر از آن. اما در بازار سرمایه الزاما اینطور نیست و علاوه بر اوراق بدهی، اوراق مالکیت نیز مورد معامله قرار می‌گیرد. در بازار سرمایه اوراقی همچون سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم و همچنین اوراق قرضه و اوراق مشارکت معامله می‌شود، با این حال بازار سرمایه خصوصا در کشور ما به بازاری برای تبادل سهام که اوراق مالکیت است شناخته می‌شود. در صورتیکه میخواهید بدانید تفاوت اوراق مشارکت و سهام چیست روی آن کلیک کنید.

معایب و مزایای بازار پول

پیشتر به برخی ویژگی‌ها و مزایا و معایب بازار پول اشاره شد در این بخش نیز به طور کامل‌تر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

مزایای بازار پول

نقدشوندگی بالا: در بازار پول اوراق بهاداری معامله می‌شود که سررسید زیر یک سال دارند و جهت سرمایه گذاری های کوتاه مدت تعبیه شده اند. این ویژگی باعث شده است که نقدشوندگی اوراق بازار پول بیشتر باشد.

پایین بودن ریسک نکول: ریسک نکول به ریسک عدم ایفای تعهدات و پرداخت بدهی گفته می‌شود. در بازار بدهی که اوراق به طور کلی تضمین شده هستند و ریسک برخی اوراق مانند اخزا نزدیک به صفر است بنابراین از این نظر بازار بدهی با ریسک کمی همراه است.

ارزش اسمی زیاد: از دیگر ویژگی بازار پول ارزش اسمی زیاد آن است که از این نظر می‌توان گفت در برابر بازار سرمایه قرار دارد. به دلیل ارزش اسمی زیاد اوراق بازار پول اشخاص حقیقی مانند شرکت های سرمایه گذاری ، مدیریت دارایی و غیره سرمایه گذاران این بازارها هستند. گفتنی است که اشخاص حقیقی نیز از طریق خرید صندوق های سرمایه گذاری که این نهادها به بازار سرمایه ارائه می‌دهند می‌توانند از بازدهی اوراق درآمد ثابت بازار پول بهره مند شوند.

معایب بازار پول

بازدهی کمتر از سایر بازارها: می‌دانیم که ریسک و بازدهی رابطه مستقیم دارند. بدین معنی که هر چه ریسک بیشتر باشد انتظار کسب بازدهی بالاتری نیز خواهیم داشت. به دلیل اینکه ریسک نکول در بازار پول بسیار کم و در حد صفر می‌باشد مسلما بازدهی در این بازار نیز از سایر گزینه های سرمایه گذاری کمتر می‌باشد تا آنجا که بازدهی بدون ریسک را می‌تواند بازدهی اوراق اخزا در نظر گرفت.

وجود ریسک سرمایه گذاری مجدد: ریسک سرمایه گذاری مجدد به حالتی گفته می‌شود که مدت زمان مد نظر سرمایه گذار بیشتر از سررسید اوراق خریداری شده است بنابراین هنگامیکه سررسید اوراق تمام می‌شود این ریسک وجود دارد که سرمایه گذار در اوراقی سرمایه گذاری کند که بازدهی متفاوتی نسبت به اوراق قبلی داشته باشد.

سخن آخر

در این مقاله با بازار پول آشنا شدیم و دانستیم که این بازار بخشی از بازار مالی است که در آن اوراقی با سررسید یک سال و یا کمتر معامله می‌شود و برمبنای اوراق بدهی است. همچنین در آن انواع ابزارهای بازار پول را نام بردیم و دانستیم که این ابزار از کم ریسک ترین اوراق بازار مالی هستند. نهادهای مهم بازار پول نیز شامل بانک مرکزی، بانک های تجاری و سایر واسطه های مالی غیربانکی هستند.

یک اتفاق عجیب اقتصادی؛ رشد نقدینگی در کشور منفی شد!

رشد ماهانه نقدینگی فروردین 1401 منفی شده و به 4 هزار و 234 میلیارد تومان رسید. کاهش نقدینگی در کشور در حالی رخ داده که اطلاعی از وضعیت پایه نقدینگی چیست و چرا مهم است؟ پولی در دست نیست.

به گزارش اکو ایران، بانک مرکزی وضعیت اقتصاد کلان ایران را در اولین ماه سال 1401 رصد کرده که و طی آن مدیریت انتظارات تورمی را به عنوان یکی از ارکان مهم در زمینه مهار تورم قلمداد کرده است. بررسی متغیرهای تورم ساز در این مقطع زمانی نیز نشان می دهد نقدینگی کشور کاهشی 0.2 درصدی داشته و در عجیب ترین حالت رشدی منفی پیدا کرده است.

بانک مرکزی گزارش «تحلیل تحولات اقتصاد کلان و اقدامات این بانک در فروردین‌ماه 1401» را منتشر کرد. بر این اساس؛ بررسی روند نرخ تورم در فروردین‌ماه 1401 نشان می‌دهد تورم دوازده‌ماهه در ادامه روند نزولی خود که از مهرماه 1400 آغاز شده بود با کاهش نسبی همراه بوده است.

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، مدیریت انتظارات تورمی به عنوان یکی از ارکان مهم در زمینه مهار تورم، مستلزم ارائه اطلاعات درست و به‌هنگام از مجموعه تحولات اقتصاد کلان و اقدامات بانک مرکزی به آحاد جامعه و فعالان اقتصادی است. این امر موجب خواهد شد تا علاوه بر شکل‌گیری درست انتظارات، بانک مرکزی در شرایط بهتری اهداف حفظ ارزش پول ملی (کنترل تورم) و مساعدت به رشد اقتصادی را پیگیری کند.

بر این اساس، خلاصه‌ای از مجموعه تحولات اقتصاد کلان و اقدامات بانک مرکزی در راستای دستیابی به اهداف و ماموریت‌های خود در فروردین‌ماه 1401 به شرح ذیل ارائه می گردد.

1- تحولات اقتصاد کلان

بررسی روند نرخ تورم در فروردین‌ماه 1401 نشان می‌دهد تورم دوازده‌ماهه در ادامه روند نزولی خود که از مهرماه 1400 آغاز شده بود با کاهش نسبی همراه گردید؛ لیکن تورم نقطه به نقطه و ماهانه نسبت به ماه قبل افزایش یافته‌اند. در این ماه گروه کالا با ضریب اهمیت (48.5 درصد) و زیرگروه اصلی آن یعنی "خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها" با ضریب اهمیت (25.5 درصد) به ترتیب با افزایش تورم 2.9 و 4.1 واحد درصدی نسبت به ماه قبل همراه بودند. اما در نقطه مقابل گروه خدمت با ضریب اهمیت (51.5 درصد) با کاهش 0.5 واحد درصدی تورم ماهانه مواجه گردید. در همین ارتباط اگرچه زیرگروه "مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها" (ضریب اهمیت 37.1 درصد) با کاهش تورم ماهانه همراه بود، اما برخی زیرگروه‌های خدمتی نظیر شاخص "خدمت در گروه بهداشت و درمان" و شاخص "خدمت در گروه حمل و نقل" به ترتیب افزایش تورم ماهانه 0.5 و 0.2 واحد درصدی را تجربه نمودند.

در حوزه تجارت خارجی با توجه به اخبار منتشره در پایگاه اطلاع‌رسانی گمرک ج.ا.ایران، طی فروردین‌ماه سال 1401 ارزش صادرات گمرکی حدود 3.7 میلیارد دلار بود که نشانگر افزایش 25 درصدی آن در مقایسه با ماه مشابه سال قبل است. همچنین ارزش واردات گمرکی در ماه مورد گزارش حدود 2.8 میلیارد دلار گزارش شده است که حاکی از افزایش حدود یک درصدی آن نسبت به فروردین‌ماه سال 1400 است. در مجموع متاثر از این تحولات، طی ماه نخست سال جاری تراز بازرگانی گمرکی با مازاد 875 میلیون دلاری همراه بود.

تحولات بازار ارز (سامانه نیما و بازار متشکل معاملات ارزی ایران) در فروردین ماه نشانگر آن است که در این ماه، متوسط نرخ ماهانه فروش دلار در بازار حواله و اسکناس در مقایسه با ماه قبل از آن با قدری افزایش همراه بوده است. در فروردین‌ماه متوسط نرخ فروش دلار حواله‌ای و اسکناس مندرج در سامانه سنا به ترتیب حدود 244.4 و 253.0 هزار ریال بود که نسبت به اسفندماه 1400 به ترتیب معادل 1.3 و 3.1 درصد افزایش نشان می‌دهند.

در بازار مسکن و بر اساس اطلاعات اخذ شده از سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور، متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده در شهر تهران طی فروردین‌ماه 1401 نسبت به ماه قبل 2.4 درصد کاهش یافت و نسبت به ماه مشابه سال قبل 16.9 درصد افزایش را تجربه نمود. این مقدار در مقایسه با رشد نقطه به نقطه فروردین‌ماه سال 1400 (معادل 91.7 درصد) به مراتب کمتر بوده و مبین کند شدن آهنگ رشد قیمت مسکن پایتخت در سال 1401 است. در بازار سهام نیز شاخص کل بورس اوراق بهادار در روز پایانی فروردین‌ماه 10.6 درصد نسبت به روز پایانی ماه قبل افزایش یافت. لازم به ذکر است سیاست‌گذار پولی با رصد مستمر تحولات قیمت دارایی­ها و توجه به دلالت­های آن بر تغییر سطح انتظارات تورمی، عنداللزوم اقدامات سیاستی مناسب را در دستور کار قرار خواهد داد.

در خصوص تحولات بازار بین‌بانکی در فروردین‌ماه باید توجه داشت که در ابتدای سال جاری، با توجه به کاهش نیاز نقدینگی بانک‌ها به دلیل عبور از ماه پایانی سال قبل و همچنین عدم برگذاری حراج‌های دولتی، وجوه قابل عرضه در بازار بین بانکی افزایش یافت که نتیجه این امر افزایش متوسط روزانه حجم معاملات و تثبیت نرخ بازار در محدوده قبلی بود که این امر کاهش استفاده بانک‌ها و موسسات اعتباری از منابع بانک مرکزی در تامین مالی کوتاه مدت را در پی داشت.

در فروردین ‌ماه سال جاری عمدتاً به دلیل عدم عرضه اوراق مالی اسلامی دولتی جدید توسط دولت در بازار اولیه و نیز تثبیت نسبی نرخ سود موزون بازار بین‌بانکی ریالی، روند نزولی نرخ‌های بازده اوراق مالی اسلامی دولتی که از دی‌ماه پارسال آغاز شده بود ادامه یافت؛ به‌نحوی که در این ماه نرخ بازده اسناد مذکور با سررسیدهای یک، دو و سه‌ساله، به‌ترتیب با 0.63، 0.43 و 0.52 واحد درصد کاهش نسبت به ماه قبل به‌ترتیب به 21.77، 22.63 و 22.90 درصد رسید.

از دی‌ماه سال 1400 با کاهش نرخ‌های بازده اوراق مالی اسلامی دولتی، منحنی‌های بازده اسناد خزانه اسلامی به پایین منتقل شده است؛ به‌طوری که منحنی بازده فروردین در سطحی پایین‌تر از منحنی‌‌های بازده سه ماه پیش از آن واقع شده است.

حجم نقدینگی در پایان فروردین‌ماه سال 1401(معادل 48234.0 هزار میلیارد ریال) نسبت به پایان سال 1400 معادل 0.2 درصد کاهش یافته است. همچنین، نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی نقدینگی چیست و چرا مهم است؟ در فروردین‌ماه 1401 معادل 38.2 درصد بوده است. لازم به توضیح است که در حدود 2.6 واحد درصد از رشد نقدینگی در سال 1401 مربوط به اضافه شدن اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی­ها و بدهی­های بانک مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی ­ها و بدهی­ های بانک سپه (به‌واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیروهای مسلح در بانک سپه) می‌باشد و فاقد آثار پولی است. به عبارت دیگر در صورت تعدیل اثرات پوشش آماری مذکور، رشد نقدینگی پایان فروردین‌ماه سال1401 نسبت به پایان فروردین ماه سال 1400 معادل 35.6 درصد بوده است. بررسی روند اجزای نقدینگی‌(پول و شبه پول) در سال 1401 نیز نشان‌دهنده بهبود ترکیب نقدینگی و کاهش سیالیت پول است، به طوریکه سهم پول از نقدینگی از 20.4 درصد در پایان سال 1400 به 19.7 درصد در پایان فروردین‌ماه 1401 کاهش یافته و سهم شبه پول از نقدینگی نیز در این دوره از 79.6 درصد به 80.3 درصد افزایش یافته است.

2- اقدامات بانک مرکزی

⦁ در فروردین‌ماه 1401 با هدف مدیریت نقدینگی بازار بین‌بانکی ریالی، بانک مرکزی در تعامل با بانک‌ها اقدامات اعتباری زیر را انجام داد:

⦁ انجام عملیات بازار باز با موضع انبساطی طی سه مرتبه حراج به‌ترتیب به ارزش 940.3 ، 934.3 و 937.4 هزار میلیارد ریال مجموعاً به ارزش معاملاتی 2812.0 هزار میلیارد ریال در قالب توافق بازخرید با سررسیدهای 7 روزه (مانده توافق بازخرید از محل عملیات بازار باز در پایان فروردین ‌ماه معادل 937.4 هزار میلیارد ریال بوده است).

⦁ استفاده بانک‌ها از اعتبارگیری قاعده‌مند در نرخ سقف برای رفع نیازهای نقدینگی طی 8 روز جمعاً به ارزش معاملاتی 89.5 هزار میلیارد ریال (مانده اعتبارگیری قاعده‌مند در پایان فروردین‌ماه صفر بوده است).

⦁ کارگزاری این بانک از ابتدای سال جاری تا پایان فروردین‌ماه، حراج اوراق مالی اسلامی برگزار نکرده است.